Grypa żołądkowa to potoczne określenie na nieżyt żołądkowo-jelitowy. Jest stanem wywołanym najczęściej przez wirusy, takie jak: norowirusy, rzadziej przez rotawirusy i adenowirusy. Gdy za przyczynę objawów uznaje się zakażenie bakteriami lub spożycie toksyn bakteryjnych, mówimy o zatruciu pokarmowym1.
Wirusy przenoszą się głównie drogą pokarmową, a do zakażenia dochodzi najczęściej w wyniku kontaktu z zakażonymi wydzielinami (wymioty, stolec), po spożyciu skażonego wirusami pokarmu lub poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą (opiekowanie się nią, używanie tych samych sztućców)2.
Warto pamiętać, że grypa żołądkowa nie jest spowodowana zakażeniem wirusem grypy i nie ma nic wspólnego z grypą sezonową.
Wirusowe zapalenie żołądka i jelit, potocznie zwane „grypą żołądkową”, to zakażenie wirusowe atakujące głównie przewód pokarmowy, obejmujące zarówno żołądek, jak i jelito cienkie. Dokładne określenie medycznej tej choroby to „wirusowe zapalenie żołądka i jelit”. W tym przypadku czynnikiem chorobotwórczym jest patogen wirusowy, stąd określenie wirusowy (a w angielskim „viral”)8.
Grypa żołądkowa charakteryzuje się spektrum objawów żołądkowo-jelitowych, w tym:
- biegunką,
- skurczami brzucha
- i nudnościami i wymiotami. 8
Epidemiologia
Wirusowe zapalenie żołądka i jelit, ze względu na zróżnicowaną etiologię wirusową, jest niezwykle rozpowszechnione w skali globalnej, chociaż precyzyjne określenie jego rocznej zapadalności stanowi wyzwanie. Biorąc pod uwagę mnogość wywołujących je czynników wirusowych i brak rutynowych testów klinicznych, dokładne szacunki są nieosiągalne. Szacuje się, że około 685 milionów osób rocznie przechodzi zakażenie norowirusem, głównym czynnikiem chorobotwórczym, co podkreśla, jak wielkie stanowi on obciążenie dla zdrowia publicznego.8
Objawy grypy żołądkowej
Chociaż potocznie nazywane jest grypą żołądkową, zapalenie żołądka i jelit zasadniczo różni się od grypy, (choroby układu oddechowego obejmującej głównie przewody nosowe, gardło i płuca) ponieważ atakuje przewód pokarmowy i wywołuje szereg objawów, w tym9:
- wodnistą, zwykle niekrwawą biegunkę, przy czym obecność krwawej biegunki zwykle oznacza inną, często poważniejszą infekcję;
- nudności i wymioty występujące osobno lub jednocześnie;
- skurcze i uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej;
- okresowe bóle mięśni;
- ból głowy;
- niską gorączkę.
Objawy wirusowego zapalenia żołądka i jelit zwykle pojawiają się w ciągu od 1 do 3 dni od zakażenia i wykazują spektrum intensywności od łagodnego do ciężkiego. Zazwyczaj objawy te ustępują w ciągu od 1 do 2 dni, choć w niektórych przypadkach mogą utrzymywać się nawet 14 dni9.
Przyczyny
Zapalenie żołądka i jelit, czyli grypa żołądkowa, może być spowodowane czynnikami o różnorodnym pochodzeniu, w tym10:
- wirusami (wirusowe zapalenie żołądka i jelit to zazwyczaj najbardziej rozpowszechniony podtyp. Można je przypisać wielu wirusom, w szczególności norowirusom i rotawirusom);
- bakteriami;
- pasożytami;
- substancjami chemicznymi;
- reakcjami nadwrażliwości na określone leki i składniki diety.
W przypadku gdy przyczyną zapalenia żołądka i jelit jest spożycie żywności lub napojów zanieczyszczonych wirusami, bakteriami, pasożytami bądź substancjami chemicznymi, określa się je mianem „zatrucia pokarmowego”10.
Ponadto należy pamiętać, że wirusy, bakterie i pasożyty odpowiedzialne za zapalenie żołądka i jelit mają zdolność do przenoszenia się między ludźmi. Do zakażenia może dojść poprzez kontakt ze skażonymi powierzchniami, a następnie kontakt z błonami śluzowymi oczu, ust lub nosa10.
Grypa żołądkowa - leczenie
Objawy zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu 1 do 3 dni. W trakcie choroby bardzo ważne jest utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu. W tym celu warto zaopatrzyć się w odpowiednie preparaty elektrolitowe. U dorosłych, by odpowiednio uzupełniać utratę płynów, należy spożywać ok. 2-2,5l płynów / dobę i przyjmować około 1 dodatkową szklankę elektrolitów po każdych wymiotach lub luźnym stolcu. U dzieci natomiast ilość płynów, jaką należy im podać, wylicza się na podstawie masy ciała.
Można także rozważyć przyjmowanie preparatów probiotycznych odpowiednich szczepów bakterii o udowodnionym działaniu. Niektóre badania wykazują, że przyjmowanie probiotyków skraca czas trwania biegunki o około 24h4.
Podczas choroby ważne jest zadbanie o odpowiednią i zbilansowaną dietę. Więcej o leczeniu żywieniowym w trakcie biegunki przeczytasz tutaj.
W niektórych przypadkach objawy mogą być łagodzone przez leki dostępne bez recepty11.
Należy pamiętać, że antybiotyki nie działają skutecznie na wirusy12.
Probiotyki
Probiotyki to żywe drobnoustroje, zazwyczaj bakterie, które przypominają naturalne mikroorganizmy występujące w ludzkim układzie pokarmowym. W niektórych sytuacjach lekarz może zalecić stosowanie probiotyków. Badania wskazują, że określone probiotyki mogą pomóc w skróceniu czasu trwania biegunki. Jednak zastosowanie probiotyków w leczeniu wirusowego zapalenia żołądka i jelit jest nadal przedmiotem badań.
W przypadku wątpliwosci który probiotyk zastosować warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby zapewnić bezpieczeństwo i stosowność takiego leczenia11.
Leki dostępne bez recepty
W niektórych sytuacjach osoby dorosłe mogą zdecydować się na stosowanie dostępnych bez recepty środków na biegunkę wynikającą z wirusowego zapalenia żołądka i jelit. Należy jednak pamiętać, że leki te mogą stanowić zagrożenie dla niemowląt i dzieci. Zaleca się konsultację z lekarzem przed podaniem dzieciom jakiegokolwiek leku dostępnego bez recepty.
Ponadto w przypadku wystąpienia krwawej biegunki lub gorączki wskazujących na zakażenia bakteryjne lub pasożytnicze należy powstrzymać się od stosowania dostępnych bez recepty środków do leczenia biegunki. Konieczne jest zwrócenie się o pomoc medyczną w celu uzyskania właściwego leczenia11.
Domowe sposoby
Aby zwiększyć komfort i zapobiec odwodnieniu podczas procesu powrotu do zdrowia, należy wziąć pod uwagę następujące wskazówki12:
- Odczekanie, aż praca żołądka się ureguluje: powstrzymanie się od spożywania pokarmów stałych przez kilka godzin może mieć korzystny wpływ.
- Utrzymanie odpowiedniego nawodnienia poprzez ssanie kawałków lodu lub częste popijanie wody małymi łykami. Klarowne buliony, napoje sportowe bez kofeiny i doustne roztwory nawadniające to również sugerowane opcje, podobnie jak codzienne spożywanie dużej ilości płynów małymi, regularnymi łykami.
- Zaleca się stopniowe wprowadzanie pokarmów do diety w miarę poprawy samopoczucia. Pomocne może być rozpoczęcie od nieprzyprawionych i lekkostrawnych potraw, takich jak sucharki, zupa, owsianka, makaron, banany i ryż. W przypadku nawrotu nudności zaleca się przerwanie spożywania posiłków.
- Do czasu poprawy samopoczucia zaleca się unikanie niektórych pokarmów i substancji, takich jak kofeina, alkohol, nikotyna oraz tłuste lub mocno przyprawione potrawy.
- Odpoczynek w celu powrotu do zdrowia jest bardzo ważny, szczególnie w przypadku osłabienia i zmęczenia spowodowanego chorobą i odwodnieniem.
Jak się nie zarazić?
Można podjąć kilka kroków, aby zapobiec zakażeniu lub rozprzestrzenianiu się infekcji powodujących wirusowe zapalenie żołądka i jelit:
- częste i prawidłowe mycie rąk ciepłą wodą i mydłem:
- po przyjściu do domu,
- po skorzystaniu z toalety,
- po przewijaniu dziecka,
- przed jedzeniem,
- przed przyrządzaniem jedzenia,
- przed podaniem komuś leków;
- unikanie kontaktu z osobami chorymi;
- bezpieczne przygotowanie żywności:
- mycie ciepłą wodą warzyw i owoców,
- korzystanie z wody z bezpiecznego źródła,
- obróbkę termiczną ostryg i innych owoców morza przed spożyciem;
- częstą dezynfekcję:
- powierzchni, które zostały zabrudzone skażonymi wydzielinami,
- blatów używanych do gotowania.
Jeśli doszło do kontaktu ubrań lub pościeli z kałem lub wymiocinami zakażonej osoby, należy je wyprać przy użyciu detergentu i najdłuższego dostępnego cyklu prania w pralce. Na czas kontaktu z zabrudzoną odzieżą i pościelą należy nosić gumowe rękawice, a następnie dokładnie umyć ręce11.
W przypadku zachorowania na wirusowe zapalenie żołądka i jelit należy unikać dotykania i przygotowywania żywności dla innych osób w trakcie choroby i przez 2 dni po ustąpieniu objawów. Osoby cierpiące na wirusowe zapalenie żołądka i jelit mogą łatwo przenosić wirusa na żywność, z którą mają do czynienia, zwłaszcza jeśli nie myją rąk w odpowiedni sposób. Ponadto wirus może zostać przeniesiony w zanieczyszczonej wodzie na żywność. Na przykład powiązano ogniska norowirusa ze skażonymi owocami, warzywami i ostrygami. Aby zminimalizować ryzyko, należy myć owoce i warzywa, a ostrygi i inne skorupiaki gotować przed spożyciem.11
By uchronić dzieci przed ciężkim przebiegiem nieżytu żołądkowo-jelitowego w przebiegu zakażenia rotawirusem, dostępne jest szczepienie dla dzieci poniżej 6 miesiąca życia. Szczepionka chroni przed ciężkim przebiegiem nieżytu żołądkowo-jelitowego spowodowanego rotawirusem, natomiast nie chroni ona przed biegunką spowodowaną innymi wirusami. Więcej o rotawirusach i dostępnej szczepionce przeczytasz tutaj.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Grypa żołądkowa zazwyczaj ustępuje sama i opieka medyczna zwykle nie jest potrzebna. W przypadku występowania biegunki i nasilonych wymiotów, uzupełnianie utraconych płynów może być utrudnione. Do lekarza należy zgłosić się niezwłocznie, gdy pojawi się krew w stolcu, w razie gorączki >39 stopni, w sytuacji nasilonych wymiotów uniemożliwiających przyjmowanie płynów, a także jeżeli zaobserwujemy cechy odwodnienia, takie jak:
- zmniejszenie ilości oddawanego moczu
- suchość w jamie ustnej
- zawroty głowy
- płacz bez łez
- zapadnięcie gałek ocznych
- przyspieszony rytm serca
- obniżone ciśnienie tętnicze
Dodatkowo, najmłodsze dzieci są szczególnie narażone na ciężkie odwodnienie i może dojść do niego niezwykle szybko. Dlatego też, jeżeli na grypę żołądkową zachoruje noworodek, niemowlę, wcześniak lub dziecko przewlekle chore, zawsze należy zasięgnąć porady lekarskiej3.
Wiadomości do zapamiętania
Wirusowe zapalenie żołądka i jelit, potocznie zwane „grypą żołądkową”, to zakażenie wirusowe atakujące głównie przewód pokarmowy, obejmujące zarówno żołądek, jak i jelito cienkie. Zakażenie jest wywoływane przez różne wirusy, przy czym norowirus jest dominującym czynnikiem chorobotwórczym, wywołującym choroby u milionów osób rocznie.
Objawy obejmują wodnistą biegunkę, nudności, wymioty, skurcze brzucha, bóle mięśni i głowy oraz niską gorączkę i zwykle trwają od 1 do 3 dni.
Zapalenie żołądka i jelit może być spowodowane przez bakterie, pasożyty, substancje chemiczne i reakcje nadwrażliwości.
Leczenie polega przede wszystkim na nawadnianiu i łagodzeniu objawów, a w szczególnych przypadkach rozważa się stosowanie probiotyków i leków dostępnych bez recepty. Domowe środki zaradcze i środki zapobiegawcze, w tym odpowiednie mycie rąk i szczepienia przeciwko niektórym wirusom takim jak rotawirus, są również niezbędne, aby leczyć i łagodzić skutki wirusowego zapalenia żołądka i jelit.
Poznaj produkty Dicoflor®stosowane przy odwodnieniu
Biegunka może prowadzić do silnego odwodnienia. Jednak to nie
jedyny czynnik odwadniający. Podczas upału czy choroby
gospodarka wodna może potrzebować wspomagania.
Dicoflor® IBSIUM
Wspieraj działanie swojego układu pokarmowego z Dicoflor® IBSIUM. Badania potwierdzają, że aż 96% konsumentów potwierdza poprawę komfortu jelitowego podczas stosowania szczepu zawartego w Dicoflor® IBSIUM.7
Dicoflor® Elektrolity
Elektrolity regulują gospodarkę wodną organizmu, podczas gdy żywe kultury bakterii wzbogacają mikroflorę jelitową dziecka. Takie połączenie 2w1 to kompleksowe wsparcie podczas biegunki dziecka!
Dicoflor® 6 w kapsułkach
Jedna kapsułka Dicoflor® 6 to aż 6 miliardów żywych kultur bakterii Lactobacillus rhamnosus GG! To szczep bakterii, który wzbogaca naturalną florę bakteryjną jelit już od pierwszego stosowania.
Poradniki
Biegunka u dziecka - kiedy udać się do lekarza?
Zazwyczaj biegunka dziecięca jest chorobą niewymagającą interwencji lekarza, lecz warto wiedzieć, kiedy należy zaczerpnąć porady specjalisty.
Przyczyny biegunki u dzieci i niemowląt
Biegunki u dzieci mogą mieć wiele różnych przyczyn, ale zazwyczaj są rezultatem infekcji wirusowej lub bakteryjnej albo skutkiem ubocznym antybiotykoterapii. Najczęściej mamy do czynienia z biegunką infekcyjną i poantybiotykową.
Co podać na biegunkę niemowlakowi?
Podczas biegunki zaleca się podawać dziecku płyny, które poprawią samopoczucie oraz zredukują ryzyko odwodnienia.